Goedereede was ooit een welvarend havenstadje, de toren diende eeuwenlang als lichtbaken voor schepen. Door aanslibbing kwam de haven steeds verder van het stadje te liggen, de handel en visserij verdwenen, het stadje raakte in verval. Na de watersnoodramp in 1953 werd de haven afgedamd, en werd Goedereede helemaal onbereikbaar voor schepen. Maar hier is nog iets voelbaar van de doorleefde geschiedenis, van de opgestapelde rampspoed in Goedereede - storm, overstromingen, brand, geweld, heksenverbrandingen - en het ooit woeste zeeleven voor de kust van Kwade Hoek.
(Caspar Jansen, Caspar loopt, Een voettocht door de landschappen van Nederland, 2019, Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen)
(Caspar Jansen, Caspar loopt, Een voettocht door de landschappen van Nederland, 2019, Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen)
Nederlands Kustpad, etappe 8, Goeree
|
Bron: wandelnet.nl
|
Vrijdag 6 oktober 2023
|
Een straffe wind grijpt me bij de schouders en duwt me meteen na het uitstappen in de goede richting.
Vrijdagmorgen, tien voor negen, ik stap uit bus 104, dezelfde bus die tijdens de vorige etappe niet kwam opdagen op de Brouwersdam. Een half uur geleden stapte ik in Stellendam in, waarna ik me enigszins misplaatst voel tussen scholieren die op kamp gaan en forenzen die naar hun werk reizen. Die hebben allemaal een plan vandaag, een agenda, een rooster. Mijn enige doel vandaag is de horizon. Daarvan heb je een oneindig aantal kilometers op Goeree-Overflakkee. Aan het eind van de Brouwersdam (gezien vanuit het zuiden), op de Punt van Goeree, stap ik uit. Lichtbewolkt, windkracht 5 uit het zuidwesten, in de rug dus. Populierenbladeren zwieren door de lucht, een vleugje herfst in de nazomer. |
|
|
Veel mensen denken dat Goeree-Overflakkee bij Zeeland hoort, wat niet verwonderlijk is gezien de verwantschap in landschap, geschiedenis, cultuur; ook het dialect lijkt op het Zeeuws, zoals ik later op de dag opmerk in theetuin De Halve Maan.
Maar met het passeren van de Brouwersdam heb ik de Zeeuwse kust achter me gelaten. Dit is het zuidelijkste van de Zuid-Hollandse eilanden. De komende etappes voeren me over Goeree en Voorne, door Rijnmond, langs Westland, Haaglanden en Bollenstreek, allemaal op betrekkelijk korte afstand vanaf m'n huis in Krimpen aan den IJssel. De eerste kilometers loop ik over een hoge zeedijk. Met hier en daar een afsplitsing: hier wordt het verhaal verteld van dijkdoorbraken en nieuwe inpolderingen. |
Links de Preekhilpolder, genoemd naar een kapel die hier ooit op een duin stond. Een waterig zonnetje beschijnt riet- en graslanden.
Rechts de korte, vinnige golfjes van het Grevelingenmeer, met het eilandje Hompelvoet. Op een zandbank rust een rij lepelaars, borst in de wind, lepelsnavel tussen de rugveren, allen in dezelfde houding, lepeltje-lepeltje zeg maar. Opvetten en krachten verzamelen voor de trek naar West-Afrika, zo luidt hun opdracht voor vandaag.
Onder me niets anders dan gras. Boven me kort gekef, op verschillende toonhoogten. Slordige linten van overvliegende brandganzen. Iedere vogel profiteert van de luchtdrukverplaatsing veroorzaakt door de vlucht van z'n voorganger waardoor minder energie verbruikt wordt. Hier en daar een V-vorm, maar vooral elkaar kruisende linies. Ik zie zelfs een letter F, dat zullen wel dyslectische ganzen zijn. Ze zijn onderweg van hun slaapplaatsen op de groene weilanden naar de zandvlakten langs de kust.
Rechts de korte, vinnige golfjes van het Grevelingenmeer, met het eilandje Hompelvoet. Op een zandbank rust een rij lepelaars, borst in de wind, lepelsnavel tussen de rugveren, allen in dezelfde houding, lepeltje-lepeltje zeg maar. Opvetten en krachten verzamelen voor de trek naar West-Afrika, zo luidt hun opdracht voor vandaag.
Onder me niets anders dan gras. Boven me kort gekef, op verschillende toonhoogten. Slordige linten van overvliegende brandganzen. Iedere vogel profiteert van de luchtdrukverplaatsing veroorzaakt door de vlucht van z'n voorganger waardoor minder energie verbruikt wordt. Hier en daar een V-vorm, maar vooral elkaar kruisende linies. Ik zie zelfs een letter F, dat zullen wel dyslectische ganzen zijn. Ze zijn onderweg van hun slaapplaatsen op de groene weilanden naar de zandvlakten langs de kust.
|
|
|
Op gezette tijden hangt een torenvalkje boven de dijk, zwevende kilometerpaaltjes. Verder veel trek van spreeuwen, vinken en - laag bij de grond - groepjes witte kwikstaarten. Voor één roodborst hoeft het allemaal niet meer, waarschijnlijk geraakt door een rijdende auto heeft hij zich erbij neer moeten leggen: voor hem geen vogeltrek meer.
|
|
|
Ouddorpse Haven: een rijtje woonhuizen boven op de dijk met uitzicht op een klein haventje. Gejoel van de wind in de masten, driftig geklapper van touwen tegen metaal. Aan de kade de OD-14 en OD-16, twee Ouddorpse kotters die vissen op Oosterscheldekreeft.
De reddingsboot vaart uit en gaat er met grote snelheid vandoor. Horeca in de Reddingsloods gaat elf uur open, het is tien over tien.
De reddingsboot vaart uit en gaat er met grote snelheid vandoor. Horeca in de Reddingsloods gaat elf uur open, het is tien over tien.
|
|
Ik sla af, landinwaarts richting Ouddorp. Bochtige straatjes, huizen met grote erven (wat opvalt als je uit de Randstad komt), villa's, vakantiehuisjes. Opvallend zijn de zogenaamde 'schurvelingen', één meter hoge zandwalletjes die hier overal het landschap doorkruisen. Ooit opgeworpen om de tussenliggende perceeltjes ('haaymeten') af te schermen tegen inwaaiend zand en als omheining voor het grazende vee. Ik loop door het natuurgebiedje de 'Kleistee' waar de zandwallen, duingraslanden en hakhoutbosjes zorgen voor bijzondere flora en vlinders. Hier moet ik in het voorjaar nog een keer naar toe.
|
|
|
|
Een uur later loop ik langs de Middelduinen. Dit zijn zogenaamde 'kopjesduinen', lage binnenduinen die eeuwenlang door boeren werden gebruikt om vee te laten grazen. Zo is een open landschap ontstaan, bomen en struiken hebben hier geen kans gekregen. Kwetsbaar natuurgebied waar geen wandelpaden doorheen lopen, er groeien zeldzame planten. Water wordt hier vanuit het Haringvliet geïnfiltreerd ten behoeve van de drinkwatervoorziening op het (voormalige) eiland.
Net op het moment dat de zon even doorbreekt vliegt vanuit het duin een groene specht op, scheert vlak voor me langs en schiet een boom in. De kleuren spatten ervan af: groen, geel, rood en zwart, alsof er een geschilderde fantasievogel langsgolft.
Net op het moment dat de zon even doorbreekt vliegt vanuit het duin een groene specht op, scheert vlak voor me langs en schiet een boom in. De kleuren spatten ervan af: groen, geel, rood en zwart, alsof er een geschilderde fantasievogel langsgolft.
|
|
Aan de rand van het kleine buurtschap Oostdijk ligt theetuin de Halve Maan, waar ik de wandeling onderbreek voor een cappuccino met eigengemaakte frambozentaart. Dat die lekker is, weet ook de huiskat: het schoteltje wordt netjes schoongelikt.
Hier, op een rieten stoel in een rustige bloementuin, maak ik een afweging: goed of kwaad? Blijf ik de kustpadroute volgen naar Goedereede, of maak ik een wandeling door een van mijn meest geliefde wandelgebieden Kwade Hoek? Dat laatste is aantrekkelijk, het is het meest weidse en verlaten gebied van Zuid-Holland, alleen die naam lokt al. Aan de andere kant: ik heb daar al tientallen keren gewandeld en Goedereede is een mooi stadje. Dus kies ik deze keer toch maar voor het goede.
Hier, op een rieten stoel in een rustige bloementuin, maak ik een afweging: goed of kwaad? Blijf ik de kustpadroute volgen naar Goedereede, of maak ik een wandeling door een van mijn meest geliefde wandelgebieden Kwade Hoek? Dat laatste is aantrekkelijk, het is het meest weidse en verlaten gebied van Zuid-Holland, alleen die naam lokt al. Aan de andere kant: ik heb daar al tientallen keren gewandeld en Goedereede is een mooi stadje. Dus kies ik deze keer toch maar voor het goede.
|
|
|
|
|
|
Even later loop ik door het mooie kleine stadje. Goedereede ('veilige haven'), ooit welvarend door visserij en handel, is de laatste eeuw gewoon zichzelf gebleven. Terwijl je door de smalle straatjes slentert, is het of je terug gaat in de tijd. Heerlijk rustig, er is geen drukke winkelstraat, er is weinig te doen, er lopen een paar toeristen die deze stilte wel kunnen waarderen en ik laat die rust op me inwerken op het terras van hotel De Gouden Leeuw aan de Markt. Dit was aan het eind van de vijftiende eeuw het woonhuis van de latere (enige) Nederlandse Paus, Adrianus VI. Bovendien is dit een van de oudste herbergen van Nederland. Dat laatste gegeven maakt de cola nog verkwikkender.
|
|
|
|
Een pad leidt me langs de 'waterweg' van Goedereede naar Havenhoofd. Met harde rugwind marcheer ik langs een onafzienbare rij ritselende populieren.
Met de ontdekking van het ‘wood-wide-web’ is sinds enkele jaren bekend geworden dat bomen ondergronds met elkaar communiceren via een stelsel van schimmeldraden. Dan hoeft het toch niet per se tot de sprookjes gerekend te worden dat bladgeritsel in de boomtoppen gewoon een manier is waarmee deze houtige schepsels met elkaar van gedachten wisselen? ‘Lekker windje, niet?’ lispelt een peppel. ‘Ja,' fluistert z'n buurman, 'en dan dat uitzicht...!’ Havenhoofd, vroeger de toegangspoort tot de havens van Goedereede. In de Tweede Wereldoorlog werd het dorp ontruimt en gingen de huizen tegen de vlakte vanwege de bouw van de Atlantikwall, de verdedigingslinie van de Duitsers langs de gehele Noordzeekust. Na de oorlog is het dorp weer opgebouwd. Het beeld 'De Vissersman' laat zien hoe tot ongeveer 1950 de vis aan land werd gebracht. |
|
Tóch nog een stukje Kwade Hoek, dynamisch oerlandschap dat nog altijd aangroeit. Laagwater, duizenden vogels foerageren op de zandplaten. Het luidruchtigst zijn de wulpen en scholeksters, het zwijgzaamst de lepelaars. Ertussen wriemelen bonte strandlopers, bontbekplevieren, zilverplevieren en vast nog andere steltlopertjes, wat ik zonder telescoop niet kan vaststellen. Langs de rand van de wadplaat houdt een lange rij aalscholvers zich onledig met het drogen van de vleugels en overal zie je de strandschooiers: de alom langs de kust aanwezige meeuwen.
Aan de overkant doemen de olieterminals, containeroverslag, chemische industrie en rokende schoorstenen op van de Maasvlakte; het beste is om net te doen alsof je die niet ziet.
De Haringvlietdam verbindt Goeree met Voorne - dát voormalige eiland ligt te wachten op de volgende wandeling.
Aan de overkant doemen de olieterminals, containeroverslag, chemische industrie en rokende schoorstenen op van de Maasvlakte; het beste is om net te doen alsof je die niet ziet.
De Haringvlietdam verbindt Goeree met Voorne - dát voormalige eiland ligt te wachten op de volgende wandeling.
|
|
|
~~~~
Markt, Goedereede
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
WANDELPAD-HAIKU'S
WANDELPAD-HAIKU'S
|
Lepelaar
een rij lepelaars - rustend, houding identiek: lepeltje-lepeltje (Grevelingenmeer) |
Brandgans
in F-formatie: ganzen onderweg naar hun dyslexiehulp-les (Preekhilpolder) |
Roodborst
een roodborst, dood in de berm een felle zuidwestenwind een traan hangt in m'n ooghoek (De Punt van Goeree) |
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
|
© Teksten en foto's: 'Landloper' Jacob
|
