'Op het punt van landbouw is Zeeland de rijkste provincie der Nederlanden. De aangeslibde grond van die eilanden is van een buitengemene vruchtbaarheid. Tarwe, koolzaad, meekrap, vlas komen er uitstekend voort. Het hoornvee is er verbazend zwaar en de paarden nog groter dan de Vlaamse. De Zeeuwen zelf zijn een schoon en sterk volk dat zich trouw aan zijn oude zeden houdt en tevreden geniet van zijn welvaart en rust. Kortom, Zeeland is een verborgen paradijs.'
(Edmondo de Amicis, Olanda, 1876. Nederlandse vertaling: Nederland en zijn bewoners, 1985, L.J. Veen B.V., Utrecht/Antwerpen.)
‘Zo’n halve eeuw geleden [...] bestond er nog een Zeeland dat een beetje anders was dan de rest van de wereld. Het groepje eilanden dat daar als een wat uiteengeraakte legpuzzel in het water lag onderscheidde zich op allerlei manieren, door klederdrachten, dialecten, bouwstijlen, gebruiken. Van eiland tot eiland en soms zelfs van plaats tot plaats verschillend, maar te brengen onder de noemer ‘Zeeuws’. Dit is allemaal zo goed als verdwenen.’
(Hans Warren in 1982, in Het land der letteren. Nederland door schrijvers en dichters in kaart gebracht, Meulenhoff Nederland bv te Amsterdam.)
(Edmondo de Amicis, Olanda, 1876. Nederlandse vertaling: Nederland en zijn bewoners, 1985, L.J. Veen B.V., Utrecht/Antwerpen.)
‘Zo’n halve eeuw geleden [...] bestond er nog een Zeeland dat een beetje anders was dan de rest van de wereld. Het groepje eilanden dat daar als een wat uiteengeraakte legpuzzel in het water lag onderscheidde zich op allerlei manieren, door klederdrachten, dialecten, bouwstijlen, gebruiken. Van eiland tot eiland en soms zelfs van plaats tot plaats verschillend, maar te brengen onder de noemer ‘Zeeuws’. Dit is allemaal zo goed als verdwenen.’
(Hans Warren in 1982, in Het land der letteren. Nederland door schrijvers en dichters in kaart gebracht, Meulenhoff Nederland bv te Amsterdam.)
Nederlands Kustpad, etappe 5, Noord-Beveland
* Veere - Veerse Meer - Schotsman - Oosterscheldekering - Neeltje Jans (18 km)
Veere, Stadhuis
|
Bron: Wandelnet
|
Zaterdag 27 mei 2023
Strandtent Atlantis, Neeltje Jans, 14.30 uur.
De zon staat hoog in het blauw. Tevreden zitten mensen op het terras achter hun longdrink, cocktail of glas bier te genieten van de prachtige dag. Zilvermeeuwen scheren laag over het terras op zoek naar hapjes. Op het strand wordt gewandeld, gevolleybald, gekubbt of geluierd onder een parasol. De zee kabbelt donker in de verte, voorbij het blanke strand. Het beeld wordt begrensd door de tientallen meters lange wieken van de windturbines die hun rondjes draaien.
Ik rust uit van de achttien kilometer lange wandeling over liniaalrechte waterkeringen. Zoet, brak of zout: water was vrijwel de gehele route in beeld.
De zon staat hoog in het blauw. Tevreden zitten mensen op het terras achter hun longdrink, cocktail of glas bier te genieten van de prachtige dag. Zilvermeeuwen scheren laag over het terras op zoek naar hapjes. Op het strand wordt gewandeld, gevolleybald, gekubbt of geluierd onder een parasol. De zee kabbelt donker in de verte, voorbij het blanke strand. Het beeld wordt begrensd door de tientallen meters lange wieken van de windturbines die hun rondjes draaien.
Ik rust uit van de achttien kilometer lange wandeling over liniaalrechte waterkeringen. Zoet, brak of zout: water was vrijwel de gehele route in beeld.
|
|
|
|
|
In Veere ging ik vanmorgen van start, het kleine maar prachtige historische stadje aan het Veerse Meer (tot 1961 aan het Veerse Gat dat in open verbinding stond met de Noordzee). Dat dit ooit een belangrijke handelsstad was met een rijke geschiedenis, kun je duidelijk aflezen aan het oude stadsgezicht: de monumentale panden blikken vanuit de hoogte op je neer. Vanaf het dak van een bescheidener huisje strooit een merel met wijsheden. Jammer dat ik geen ‘merels’ versta, ik zou graag zijn aforismen overdenken. Misschien zijn het trouwens platte limericks, de strofen lijken allemaal te eindigen in valse dubbelzinnigheid.
Ik dwaal een half uurtje door de plaats en kom uit bij de Campveerse Toren, een van de oudste herbergen van Nederland, waarachter het voet- en fietsveer om kwart over 10 zal afvaren, over het Veerse Meer naar Noord-Beveland.
Ik dwaal een half uurtje door de plaats en kom uit bij de Campveerse Toren, een van de oudste herbergen van Nederland, waarachter het voet- en fietsveer om kwart over 10 zal afvaren, over het Veerse Meer naar Noord-Beveland.
|
|
Zeeland. Een betere naam zou misschien Deltaland zijn. De delta van: Schelde, Maas, Waal en Rijn. Maar daar horen de Zuid-Hollandse eilanden dan ook weer bij. (Herodotus gebruikte in de vijfde eeuw voor Christus voor het eerst het woord ‘Delta’ voor het mondingsgebied van de Nijl, vanwege de vorm van het uitwaaierende stroomgebied genoemd naar de Griekse letter.)
Nadat de Romeinse beschaving uit Nederland verdwenen was, bleef deze delta eeuwenlang onbewoond. Totdat er vanaf ongeveer 900 weer enkele nederzettingen ontstonden, zoals Middelburg. In de eeuwen daarna werd het land regelmatig overstroomd door stormvloeden. Dorpen werden opgehoogd, later werden de eerste dijken gebouwd. Hier en daar werd land gewonnen, her en der verdronk land in de golven (zoals tijdens de Allerheiligenvloed van 1570: het Verdronken Land van Saaftinge). De rijkdom door visserij en handel vertaalde zich in het ontstaan van fraaie stadjes als Veere, Middelburg, Zierikzee.
De stormvloedramp in 1953 heeft veel veranderd... Droogmaking, herverkaveling, afgedamde zeearmen, verzoeting van het water, afvlakking van eb en vloed, explosief toenemende recreatie vanwege betere bereikbaarheid (verkeerswegen over de dammen).
Nadat de Romeinse beschaving uit Nederland verdwenen was, bleef deze delta eeuwenlang onbewoond. Totdat er vanaf ongeveer 900 weer enkele nederzettingen ontstonden, zoals Middelburg. In de eeuwen daarna werd het land regelmatig overstroomd door stormvloeden. Dorpen werden opgehoogd, later werden de eerste dijken gebouwd. Hier en daar werd land gewonnen, her en der verdronk land in de golven (zoals tijdens de Allerheiligenvloed van 1570: het Verdronken Land van Saaftinge). De rijkdom door visserij en handel vertaalde zich in het ontstaan van fraaie stadjes als Veere, Middelburg, Zierikzee.
De stormvloedramp in 1953 heeft veel veranderd... Droogmaking, herverkaveling, afgedamde zeearmen, verzoeting van het water, afvlakking van eb en vloed, explosief toenemende recreatie vanwege betere bereikbaarheid (verkeerswegen over de dammen).
|
|
Het veer vaart vanaf de aanlegsteiger het ruime meer op. De snel kleiner wordende skyline van Veere bestaat uit een rijtje rode pannendaken en een groepje witte scheepsmasten; daarbovenuit - als een buitenaards ruimteschip - de enorme Grote Kerk, de sierlijke, slanke stadhuistoren en verder naar rechts, de ronde, witte stellingmolen De Koe. Dat beeld van een langzaam krimpend Veere heeft in voorbije eeuwen ook op het netvlies gestaan van vissers, Spaanse veroveraars, watergeuzen, Schotse wolhandelaren, andere kooplieden, walvisvaarders, Franse soldaten. En de laatste jaren vooral van zeilers en andere watersporters.
Vier fietsers en een wandelaar worden in een kwartier overgezet naar Kamperland op Noord-Beveland. Aan de overkant staat een dertigtal fietsers te wachten om de vaart in omgekeerde richting af te leggen. Veere werd vroeger Kampvere genoemd, de plaats waar het veer naar Campen (nu Kamperland) vertrok. Noord-Beveland is lange tijd een eiland gebleven dat moeilijk (alleen per pont) bereikbaar was. De inwoners leefden geïsoleerd en 'hielden zich trouw aan oude zeden' (zie citaat van Edmondo de Amicis bovenaan dit verhaal). Die isolatie werd opgeheven in de zestiger jaren van de vorige eeuw door de bouw van de Veerse Gatdam (verbinding met Walcheren), de Zandkreekdam (met Zuid-Beveland) en de Zeelandbrug (naar Schouwen-Duiveland).
Vier fietsers en een wandelaar worden in een kwartier overgezet naar Kamperland op Noord-Beveland. Aan de overkant staat een dertigtal fietsers te wachten om de vaart in omgekeerde richting af te leggen. Veere werd vroeger Kampvere genoemd, de plaats waar het veer naar Campen (nu Kamperland) vertrok. Noord-Beveland is lange tijd een eiland gebleven dat moeilijk (alleen per pont) bereikbaar was. De inwoners leefden geïsoleerd en 'hielden zich trouw aan oude zeden' (zie citaat van Edmondo de Amicis bovenaan dit verhaal). Die isolatie werd opgeheven in de zestiger jaren van de vorige eeuw door de bouw van de Veerse Gatdam (verbinding met Walcheren), de Zandkreekdam (met Zuid-Beveland) en de Zeelandbrug (naar Schouwen-Duiveland).
|
|
|
Langzaam veranderde het zeer vlakke eiland van een behoudende landbouwgemeenschap in een toeristen- en watersportcentrum.
En dat zie ik overal tijdens de wandeling langs de noordzijde van het Veerse Meer. Afwisselend schuiven aan mij voorbij: campings, camperstaanplaatsen, bungalowparken en luxe villa's (in bizarre architectonische vormen - de buren moeten worden overtroefd). Surfscholen leren de jonge surfers in de dop de eerste beginselen. Kano's, roei- en zeilbootjes zijn overal te huur en een waterskibaan ligt klaar voor de broodnodige adrenalinekick.
Ik hou het bij wandelen; de talloze bloeiende planten, zingende zangvogels en roepende koekoeken houden me aangenaam bezig. Paarse bloemkegels van moeras-orchideeën bespikkelen de grasvlakte van natuurgebied De Schotsman, het zwartgele pak van een koolmees geeft kleur aan een dode boomtak en het vrouwtje van een koekoek laat met een luide toonladder aan haar man weten dat er meer is dan die eeuwige twee tonen.
En dat zie ik overal tijdens de wandeling langs de noordzijde van het Veerse Meer. Afwisselend schuiven aan mij voorbij: campings, camperstaanplaatsen, bungalowparken en luxe villa's (in bizarre architectonische vormen - de buren moeten worden overtroefd). Surfscholen leren de jonge surfers in de dop de eerste beginselen. Kano's, roei- en zeilbootjes zijn overal te huur en een waterskibaan ligt klaar voor de broodnodige adrenalinekick.
Ik hou het bij wandelen; de talloze bloeiende planten, zingende zangvogels en roepende koekoeken houden me aangenaam bezig. Paarse bloemkegels van moeras-orchideeën bespikkelen de grasvlakte van natuurgebied De Schotsman, het zwartgele pak van een koolmees geeft kleur aan een dode boomtak en het vrouwtje van een koekoek laat met een luide toonladder aan haar man weten dat er meer is dan die eeuwige twee tonen.
|
|
Na De Schotsman beklim ik het duin en loop enkele kilometers langs de binnenduinrand naar het noordoosten. De zon schijnt en door de koele wind blijft het een aangename wandeling. En ook de vogels zijn bereid gewoon door te zingen, hoewel het middaguur al gepasseerd is, wat normaal gesproken een stille tijd inluidt. Alle vier de in Nederland broedende 'grauwbruine struikzangers' laten zich horen: zwartkop, tuinfluiter en braamsluiper, maar veruit het overdadigst klinkt de krasserige zang van de grasmus - nog nooit hoorde ik er zoveel binnen een uur. Dat geldt trouwens ook voor de nachtegalen: de territoria volgen elkaar zo snel op, dat ik tijdens de hele wandeling constant twee nachtegalen kan horen zingen.
Twee kilometer lang loop ik over de Oosterscheldekering naar het noorden, richting Neeltje Jans. Deze waterkering is met zijn 18 miljoen kilogram zware betonnen pijlers en enorme stalen schuiven die daartussen bij zware storm kunnen worden neergelaten, het paradepaardje van de Deltawerken die na 1953 zijn gebouwd om West-Nederland tegen nieuwe watersnoodrampen te beschermen.
De wind trekt aan, hetzelfde doe ik met m'n jas. Ik kan begrijpen dat juist hier jaarlijks het NK Tegenwindfietsen plaatsvindt. Dan moet het wel minstens windkracht 7 zijn en die kracht wordt vandaag bij lange na niet bereikt.
Twee kilometer lang loop ik over de Oosterscheldekering naar het noorden, richting Neeltje Jans. Deze waterkering is met zijn 18 miljoen kilogram zware betonnen pijlers en enorme stalen schuiven die daartussen bij zware storm kunnen worden neergelaten, het paradepaardje van de Deltawerken die na 1953 zijn gebouwd om West-Nederland tegen nieuwe watersnoodrampen te beschermen.
De wind trekt aan, hetzelfde doe ik met m'n jas. Ik kan begrijpen dat juist hier jaarlijks het NK Tegenwindfietsen plaatsvindt. Dan moet het wel minstens windkracht 7 zijn en die kracht wordt vandaag bij lange na niet bereikt.
|
|
|
Neeltje Jans, het voormalige werkeiland halverwege de Oosterscheldekering. Voor de naam Neeltje Jans lees ik twee verklaringen. Een schip met deze naam is ooit vastgelopen op de oorspronkelijke zandplaat. Het is een verbastering van Nehalennia, de naam van de beschermgodin van handelaars op zee, die bekend is van de altaarstenen die bij Domburg en Colijnsplaat in zee zijn gevonden.
Ik wandel door het natuurgebied dat hier is ontstaan: langs een duinmeer en door lage duintjes waar zilvermeeuwen broeden. De Delta-Expo waar ik vroeger geweest ben, is nu veranderd in het Deltapark, een duur 'pretparadijs' waaraan ik graag voorbij loop.
En zo zit ik om 3 uur 's middags op het terras van een strandpaviljoen onder de brandende zon waar de sfeer enigszins is omgeslagen: steeds meer luidruchtige honden en grijnzende macho-baasjes zorgen ervoor dat ik m'n rugzak weer pak en verder ga.
Ik wandel door het natuurgebied dat hier is ontstaan: langs een duinmeer en door lage duintjes waar zilvermeeuwen broeden. De Delta-Expo waar ik vroeger geweest ben, is nu veranderd in het Deltapark, een duur 'pretparadijs' waaraan ik graag voorbij loop.
En zo zit ik om 3 uur 's middags op het terras van een strandpaviljoen onder de brandende zon waar de sfeer enigszins is omgeslagen: steeds meer luidruchtige honden en grijnzende macho-baasjes zorgen ervoor dat ik m'n rugzak weer pak en verder ga.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
WANDELPAD-HAIKU'S
WANDELPAD-HAIKU'S
|
Merel
vloeiende noten vliegen bij elk regeleind piepend uit de bocht (Veere) |
Koekoek
hele toonladders oefent ze – uitgekeken op zijn gekoekoek? (De Schotsman) |
Koolmees
de dode boomtak schrijft met houtskool in de lucht de koolmees kleurt in (Veerse Gatdam) |
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
|
© Teksten en foto's: 'Landloper' Jacob
|
