'Het vogelleven van Nederland bloeit het rijkst op de eilanden en daaronder nemen Texel en Schouwen de eerste plaatsen in, Texel voor de Wadden, Schouwen voor het gebied van de Zuid-Hollandsche en Zeeuwsche stroomen. Beide eilanden zijn in de laatste jaren geliefd studieveld geworden voor ieder, die nader bekend wenscht te worden met de heerlijke vogelwereld van Nederland.'
(Jac. P, Thijsse, in het voorbericht van Ranke Wieken, J. Vijverberg, 1925, W. L. & J. Brusse's uitgevers-maatschappij, Rotterdam)
'Waarom nu juist Schouwen, vergeleken met de andere eilanden - Zeeuwsche en Zuid-Hollandsche - die op dezelfde wijze zijn ontstaan, op zulk een enormen vogelrijkdom kan bogen, is een vraag die we hier onbeantwoord zullen laten. We kunnen wel veilig aannemen dat de ver vooruitgeschoven ligging naar zee, de ouderdom en de geografische toestand van het eiland met zijn tallooze wisselingen, veel tot het zoo buitengewoon rijke vogelleven hebben bijgedragen.'
(J. Vijverberg, Ranke Wieken, 1925, W. L. & J. Brusse's uitgevers-maatschappij, Rotterdam)
(Jac. P, Thijsse, in het voorbericht van Ranke Wieken, J. Vijverberg, 1925, W. L. & J. Brusse's uitgevers-maatschappij, Rotterdam)
'Waarom nu juist Schouwen, vergeleken met de andere eilanden - Zeeuwsche en Zuid-Hollandsche - die op dezelfde wijze zijn ontstaan, op zulk een enormen vogelrijkdom kan bogen, is een vraag die we hier onbeantwoord zullen laten. We kunnen wel veilig aannemen dat de ver vooruitgeschoven ligging naar zee, de ouderdom en de geografische toestand van het eiland met zijn tallooze wisselingen, veel tot het zoo buitengewoon rijke vogelleven hebben bijgedragen.'
(J. Vijverberg, Ranke Wieken, 1925, W. L. & J. Brusse's uitgevers-maatschappij, Rotterdam)
Nederlands Kustpad, etappe 6+7, Schouwen
|
Bron: wandelnet.nl
|
Vrijdag + zaterdag, 1+2 september 2023
"Ik zie dat u aanstalten maakt om te vertrekken. Mag ik een stukje meerijden, het ziet ernaar uit dat m'n bus niet komt opdagen."
"Tja, dat openbaar vervoer in Zeeland," zucht de man. "Rij maar mee, waar moet je heen?"
Hij komt uit Brabant en was naar de Brouwersdam gekomen om te gaan vissen; hij had een half uurtje bij andere vissers staan kijken en was tot de conclusie gekomen dat het niet de moeite was z'n visspullen uit te laden.
"Sinds al die windmolenparken op de Noordzee komen de vissen niet meer naar de kust," moppert hij. M'n suggestie of het ook te maken kan hebben met de opwarming van het zeewater door klimaatverandering wijst hij resoluut af: "Nee, dat is onzin."
Bij Serooskerke moet hij linksaf richting Zierikzee, ik rechtsaf naar Burgh-Haamstede. Ik bedank hem, stap uit en loop vervolgens nog 7 warme kilometers langs de N57 en (na een cola op het terras van 'De Graaf van Haamstede') verder door het bos naar de camping.
"Tja, dat openbaar vervoer in Zeeland," zucht de man. "Rij maar mee, waar moet je heen?"
Hij komt uit Brabant en was naar de Brouwersdam gekomen om te gaan vissen; hij had een half uurtje bij andere vissers staan kijken en was tot de conclusie gekomen dat het niet de moeite was z'n visspullen uit te laden.
"Sinds al die windmolenparken op de Noordzee komen de vissen niet meer naar de kust," moppert hij. M'n suggestie of het ook te maken kan hebben met de opwarming van het zeewater door klimaatverandering wijst hij resoluut af: "Nee, dat is onzin."
Bij Serooskerke moet hij linksaf richting Zierikzee, ik rechtsaf naar Burgh-Haamstede. Ik bedank hem, stap uit en loop vervolgens nog 7 warme kilometers langs de N57 en (na een cola op het terras van 'De Graaf van Haamstede') verder door het bos naar de camping.
~~~~
|
"Kun je ook wandelen zónder hond?"
De oude man kijkt me aan met een twinkeling in het oog, in zijn ene hand een wandelstok, aan de andere een aangelijnde teckel. "Het is de moeite waard om dat eens uit te proberen!" Met m'n trouwe rugzak omgegord loop ik naar de bushalte. Het is nog droog maar de lucht is dreigend. Bij de halte, ik heb nog tien minuten, koop ik een ijsje. "Misschien dat de zon dan tevoorschijn komt." De ijsverkoper grinnikt en kijkt vervolgens met een somber gezicht naar een naderende donkere wolk. Die wolk ontlaadt zich zodra ik in de bus zit, jas en paraplu moet ik tevoorschijn halen als ik in Westenschouwen uitstap en begin met m'n wandeling. Mijn vrouw en ik kamperen een weekend bij Burgh-Haamstede en vandaag en morgen loop ik door de 'Kop van Schouwen'. Het is vrijdagmiddag, half vier als ik bij de 'Excursieschuur' het grootste bos van Zeeland inloop. Nog één stevige bui en dan komt de zon tevoorschijn. De temperatuur beweegt zich deze dagen rond de 25 graden, dus de jas kan weer worden opgeborgen. Direct komen de vogels in actie: koolmees, vink, staartmezen (altijd in groepjes, altijd aan het feestvieren), boomkruiper en grote bonte specht. Boswachterij Westerschouwen blijkt een gevarieerd bos- en duinlandschap met zandverstuivingen en veel hoogteverschillen, met een begroeiing van dennen, esdoorns, eiken en berken. De jonge eikjes worden met gaaswerk beschermd tegen de vraatzuchtige damherten die hier in groten getale voorkomen. Schapen moeten de Amerikaanse vogelkers, een woekerende exoot, binnen de perken houden. |
|
|
|
|
|
Westenschouwen was in de 15e eeuw een welvarend havenplaatsje waar op haring werd gevist. Door verzanding van de haven in de 16e eeuw was het gedaan met de voorspoed. Een sage vertelt een mooi verhaal over de neergang van Westenschouwen. Nadat een visser een in de netten gevangen zeemeermin had meegenomen naar het dorp, smeekte haar zeemeerman om haar terug te geven omdat ze op land niet overleven zou. De dorpsgenoten weigerden waarna de zeemeerman een vloek uitsprak:
"Westenschouwen, 't zal u rouwen dat ge heeft geroofd mijn vrouwe,
Westenschouwen zal vergaan, alleen de toren zal blijven staan".
Hoewel het plaatsje daarna inderdaad in verval raakte, is de toren ooit afgebroken. Een nabije toren, de zogenaamde Plompe Toren van het plaatsje Koudekerke is nu aan de sage verbonden: Koudekerke (niet te verwarren met het plaatsje op Walcheren met dezelfde naam) is verdronken in de Oosterschelde, alleen de toren bleef staan.
"Westenschouwen, 't zal u rouwen dat ge heeft geroofd mijn vrouwe,
Westenschouwen zal vergaan, alleen de toren zal blijven staan".
Hoewel het plaatsje daarna inderdaad in verval raakte, is de toren ooit afgebroken. Een nabije toren, de zogenaamde Plompe Toren van het plaatsje Koudekerke is nu aan de sage verbonden: Koudekerke (niet te verwarren met het plaatsje op Walcheren met dezelfde naam) is verdronken in de Oosterschelde, alleen de toren bleef staan.
|
De route intussen, is goed aangegeven met de bekende wit-rode strepen. Maar goed ook, want door de wirwar van paden zou je al gauw je richtingsgevoel kwijtraken. Een kronkel naar links, een zwenking naar rechts, een klimmetje hier, een steile afdaling daar: variatie genoeg hier. |
|
Solitaire bomen vangen je blik.
Een fragiele berk - kromgegroeid tijdens een zware jeugd - heeft na de puberteit de weg omhoog gevonden. Een knoestige oude eik steekt jolig z'n tong uit vanonder een weelderige haardos. |
|
Vooral de eerbiedwaardige eiken vertellen over de ouderdom van dit landschap.
Een tijdje zit ik in het zand te kijken naar zo'n plantaardige mastodont. Als je behoefte hebt te ontsnappen aan het jachtige bestaan, dan is dit de onthaastende remedie! |
|
Voor de door Thijsse en Vijverberg beloofde aantallen vogels (zie citaten boven dit verslag) zou ik eigenlijk meer oostelijk moeten wandelen, daar ligt Plan Tureluur met de Prunjepolder en de beroemde inlagen met een grote diversiteit aan vogels. (Op de zonnige zaterdagmiddag fietsen we door dit gebied: een door de zeekraal rood gekleurd, brak watermoeras met vele steltlopers, meeuwen, sterns, eenden en ganzen.)
Toch kom ik niets tekort tijdens m'n wandeling: terwijl kraaien vanuit de verte hun naargeestige kreten (die ik echter wel weet te waarderen) over de duinen uitstorten, vermaakt een kleine bonte specht zich in een boomtop dichterbij en vliegen kleine groepjes boomleeuweriken laag over de zandduinen: forse fladderaars met korte staartjes en muzikale, rollende roepjes. |
Prunjepolder
|
|
|
|
|
Het duinlandschap opent zich meer en meer en wordt steeds mooier. Dit zijn de Zeepeduinen met stuivende zandduinen en verstilde duinmeertjes. Dit vind ik tot nu toe het mooiste landschap tijdens het wandelen van het Kustpad. Urenlang dwaal ik door het gebied. De zon daalt en zet alles in een warme gloed. Boerenzwaluwen, die altijd verschijnen als de sfeer opgewekt is, trekken langs in zwierende vlucht. Een paard in de verte beweegt minutenlang z'n kop op en neer en beaamt de waarde van dit gouden uurtje.
Tegen zeven uur bereik ik de camping. We besluiten de dag met een culinair uitstapje in Burgh-Haamstede.
~~~~
|
|
Zaterdagochtend. Om zeven uur zwaai ik de schuifdeur van de buscamper achter me dicht. Tijd voor de wandeling door duinen en langs strand naar Renesse en Brouwersdam.
Het is windstil, mist hangt boven de duinen. Even, wanneer de zon verschijnt, trekken de nevels zich terug. Zoals de wandeling gisteren eindigde met langstrekkende boerenzwaluwen, zo begint vandaag de dag. Maar dat duurt niet lang. De zon verdwijnt achter grijze wolken en de nevels keren weer. Stilte...
De eerste drie kwartier loop ik tussen campings en vakantiehuisjes door. Alles lijkt vol te zitten. Nog veel Duitse toeristen, maar ook Nederlanders verlengen hun vakantie tegenwoordig in de weekenden tot in oktober. Na de natte zomer zou een zonnige nazomer en herfst voor veel mensen welkom zijn.
Het is windstil, mist hangt boven de duinen. Even, wanneer de zon verschijnt, trekken de nevels zich terug. Zoals de wandeling gisteren eindigde met langstrekkende boerenzwaluwen, zo begint vandaag de dag. Maar dat duurt niet lang. De zon verdwijnt achter grijze wolken en de nevels keren weer. Stilte...
De eerste drie kwartier loop ik tussen campings en vakantiehuisjes door. Alles lijkt vol te zitten. Nog veel Duitse toeristen, maar ook Nederlanders verlengen hun vakantie tegenwoordig in de weekenden tot in oktober. Na de natte zomer zou een zonnige nazomer en herfst voor veel mensen welkom zijn.
|
|
|
|
Even breekt de zon door en toont de blauwe lucht. Duin op, duin af, naar het strand. Een pad kruist het pad, wrattig resp. zanderig.
|
|
Het verdwijnpunt van een rij houten strandhuisjes lost op in de verte. Het is laagwater, de nevels ontnemen het zicht op de zee.
|
|
|
Zandbanken, volgens een waarschuwingsbord levensgevaarlijk vanwege plotseling opkomend hoogwater en drijfzand, laat ik links liggen. Ik ben vanmorgen niet de eerste wandelaar, een voetstappenspoor leidt naar niemandsland. Een mountainbiker trotseert moedig het rulle zand en lost op. Stilte.
|
|
Nu en dan een teken van leven, een zilvermeeuw scharrelt in het ondiepe water. Een rij paalkoppen steekt net boven het zand uit, alsof daar de onderkaak van een zeemonster begraven ligt. Of is dit een 'schip op het strand'? In ieder geval geen 'baken in zee'.
|
|
Bij een volgende rij strandhuisjes, die wat kleur geven aan de schimmige wereld, loop ik het duin weer in. Kraaien doen zich tegoed aan de zure, maar vitaminerijke duindoornbessen. De eerste joggers en honduitlaters. Ik nader Renesse.
|
|
|
Bij De Herberg, met zicht op de Jacobuskerk (met natuurlijk een verwijzing naar Santiago: 2427 km), drink ik een cappuccino. Een halve bolus, Zeeuws en zoet, zit bij de prijs inbegrepen. De eigenares vertelt dat de zaken niet slecht gaan: alle kamers zijn bezet, allemaal Duitsers. "Ik ben blij met de Duitsers, die zijn bovendien veel vriendelijker en gemakkelijker dan Nederlanders," merkt ze op.
Renesse, dat tot een jaar of tien geleden de naam had van feestdorp voor jongeren, heeft de afgelopen jaren vrij succesvol haar imago opgevijzeld. Er kwam een drankverbod voor jongeren, discotheken sloten en restaurants openden hun deuren, het dorp kreeg een opknapbeurt. Zo te zien heeft het gewerkt: ik zie alleen ouderen en gezinnen lopen. Jongeren gaan tegenwoordig naar Spanje.
De zon laat zich steeds meer zien; ik ga weer verder voordat het te warm wordt. Terug naar het strand.
Renesse, dat tot een jaar of tien geleden de naam had van feestdorp voor jongeren, heeft de afgelopen jaren vrij succesvol haar imago opgevijzeld. Er kwam een drankverbod voor jongeren, discotheken sloten en restaurants openden hun deuren, het dorp kreeg een opknapbeurt. Zo te zien heeft het gewerkt: ik zie alleen ouderen en gezinnen lopen. Jongeren gaan tegenwoordig naar Spanje.
De zon laat zich steeds meer zien; ik ga weer verder voordat het te warm wordt. Terug naar het strand.
|
|
Bij de strandopgang duikt een steile trap naar beneden. Op het moment dat ik de eerste trede wil nemen, hoor ik een krakende stem achter me: "Meneer, mag ik u iets vragen?" Een oud, gebogen vrouwtje kijkt me schuin aan.
"Zou u voor mij willen lopen als ik afdaal, want ik heb hoogtevrees en vind dit eng."
M'n aanbod dat ze me ook een arm mag geven slaat ze af: "Dat gaat me net te ver, maar dank u wel."
Zo dalen we af, stapje voor stapje. Ze komt uit Rotterdam. "Daar woon ik aan de Willemskade en kijk vanuit huis zo op het water en de Willemsbrug, maar dit weekend zijn daar de Wereldhavendagen en dat vind ik veel te druk. Dus dan ga ik naar Schouwen, hier is het nog mooier, ik wil zo graag de zee zien!"
Die is inmiddels goed te zien, de nevels zijn definitief opgetrokken, er zijn meer wandelaars op het strand. De zee is glad als een spiegel. Ik loop naar het oosten, richting Brouwersdam die het Grevelingenmeer scheidt van de Noordzee.
"Zou u voor mij willen lopen als ik afdaal, want ik heb hoogtevrees en vind dit eng."
M'n aanbod dat ze me ook een arm mag geven slaat ze af: "Dat gaat me net te ver, maar dank u wel."
Zo dalen we af, stapje voor stapje. Ze komt uit Rotterdam. "Daar woon ik aan de Willemskade en kijk vanuit huis zo op het water en de Willemsbrug, maar dit weekend zijn daar de Wereldhavendagen en dat vind ik veel te druk. Dus dan ga ik naar Schouwen, hier is het nog mooier, ik wil zo graag de zee zien!"
Die is inmiddels goed te zien, de nevels zijn definitief opgetrokken, er zijn meer wandelaars op het strand. De zee is glad als een spiegel. Ik loop naar het oosten, richting Brouwersdam die het Grevelingenmeer scheidt van de Noordzee.
|
|
|
Na drie kilometer laat ik Schouwen achter me en wandel aan de Noordzeezijde de Brouwersdam op. Ieder plekje asfalt langs de kust is ingenomen door rijen campers. Veel Duitsers rijden in het weekend heen en weer om hier te kunnen staan met uitzicht op zee.
Een zandkunstenaar is met harken in de weer om kunstwerken te scheppen in het zand. Tijdelijke kunst, want bij hoogwater verdwijnt het kunstwerk weer als was het een schilderij van Banksy.
Een zandkunstenaar is met harken in de weer om kunstwerken te scheppen in het zand. Tijdelijke kunst, want bij hoogwater verdwijnt het kunstwerk weer als was het een schilderij van Banksy.
|
|
In de winter is het diepe voedselrijke zeewater langs de Brouwersdam een aantrekkelijke plek voor overwinterende duikers, zee-eenden, verschillende soorten futen en ook voor bijvoorbeeld paarse strandlopers. En dus vind je hier ook vaak vogelaars met telescopen en camera's met telelenzen.
|
|
Op zee is nu niets te zien, maar dichtbij, bij de spuisluis, zwemmen vaak grijze zeehonden en dat is ook nu het geval. Door het hek rond de spuisluis zijn ze goed te fotograferen. Aalscholvers op de groen uitgeslagen basaltblokken zorgen voor de omlijsting.
|
|
Door de tunnel loop ik naar de binnenzijde van de Brouwersdam, naar het Grevelingenmeer, het grootste zoutwatermeer van West-Europa. Hier pak ik de bus terug naar Burgh-Haamstede. Terwijl ik bij de bushalte sta, met zicht op enkele hobbyvissers die het zo te zien niet druk hebben, komt een oude stoomtram aantuffen. Tot 1953 liep hier een tramlijn, nu wordt hier in de zomer met historisch materieel van de vroegere Rotterdamsche Tramweg Maatschappij (RTM) een tramdienst onderhouden voor toeristen van de Punt van Goeree, via de Brouwersdam naar Scharendijke op Schouwen-Duiveland.
Achteraf had ik beter op deze tram kunnen springen, want de bus is veel te laat. Als deze er een kwartier na de vertrektijd nog steeds niet is, begin ik na te denken wat ik nu moet. Met liften heb ik geen goede ervaringen: wie stopt er nou voor een landloper?
Aan de overkant zie ik één van de vissers in z'n auto stappen. Vlug loop ik naar hem toe: "Ik zie dat u aanstalten maakt om te vertrekken. Mag ik een stukje met u meerijden, het ziet ernaar uit dat m'n bus niet komt opdagen."
Achteraf had ik beter op deze tram kunnen springen, want de bus is veel te laat. Als deze er een kwartier na de vertrektijd nog steeds niet is, begin ik na te denken wat ik nu moet. Met liften heb ik geen goede ervaringen: wie stopt er nou voor een landloper?
Aan de overkant zie ik één van de vissers in z'n auto stappen. Vlug loop ik naar hem toe: "Ik zie dat u aanstalten maakt om te vertrekken. Mag ik een stukje met u meerijden, het ziet ernaar uit dat m'n bus niet komt opdagen."
~~~~
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
WANDELPAD-HAIKU'S
WANDELPAD-HAIKU'S
|
Staartmees
vliegende lolly’s altijd aan het feestvieren boomtop-traktatie (Westenschouwen) |
Boerenzwaluw
geen pretpark nodig de frivole zwaluwvlucht: een achtbaanparcours (Zeepeduinen) |
Zwarte kraai
de duindoornbessen zuur maar vitaminerijk - de kraai gaat gezond (Renesse) |
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
|
© Teksten en foto's: 'Landloper' Jacob
|
