Etappe 11 + 12, Renkum - Arnhem - Elst (24 + 20 km)
'Als je de natuur fotografeert, dan moet je ook de andere kant laten zien, pa.' Vandaag wandel ik met m'n zoon M. de etappe vanaf Renkum naar zijn woonplaats Arnhem. We zijn nog maar enkele stappen onderweg en hij wijst me al fijntjes op m'n bedriegerij: ik heb altijd de neiging om Nederland op z'n mooist te tonen, waarbij ik industriële lelijkheid graag buiten beeld houd. Oké, na het plaatje van de meanderende Heelsumse Beek dan ook maar een prent van een papierfabriek aan de andere kant, waarvan ik de lelijkheid enigszins weet te verdoezelen door een landelijk rijtje knotwilgen mee te nemen in het beeld. We wandelen door de Jufferswaard, een natuurgebied in de noordelijke uiterwaarden van de Nederrijn bij Renkum. De naam van het gebied komt van het Franse 'Juif' (Jood) en verwijst naar een kleine Joodse gemeenschap die hier in de Franse Tijd (1794 - 1814) werkzaam was in de keramische industrie (kennelijk was de rivierklei hier van goede kwaliteit). In dit mondingsgebied is de loop van de Heelsumse Beek, die ontspringt op de Wolfhezerheide, enkele jaren geleden vernieuwd; een niet functionerende vistrap werd vervangen en paai- en opgroeiplaatsen voor vissen werden hersteld. Uit wilde bosjes opstekende schoorstenen herinneren aan de steenfabriek in dit gebied, waarvan de ruïne nu door de natuur is overwoekerd. (Dat biedt perspectieven voor de papierfabriek.) |
Het is nog winter, 's nachts vriest het licht, maar de lente lijkt niet lang meer op zich te laten wachten. De natuur komt langzaam tot leven, knoppen aan bomen en struiken staan op knappen en vogels worden actiever. 's Morgensvroeg zingen de merels al volop, een tiental andere soorten laat ook voorzichtig van zich horen en gister hoorde ik de eerste tjiftjaf, de lentebode bij uitstek.
De natuur trekt zich niets aan van een Kremlin-crimineel die een week geleden een broederland is binnengevallen en een nodeloze oorlog heeft ontketend waarbij vele burgers omkomen en een volk in ontreddering op de vlucht slaat. De coronacrisis is nauwelijks voorbij of de volgende humanitaire ramp in Europa slaat toe (om maar te zwijgen van ander menselijk drama op onze planeet).
Maar de natuur volgt haar eigen agenda en dat is ook wel weer bemoedigend.
De natuur trekt zich niets aan van een Kremlin-crimineel die een week geleden een broederland is binnengevallen en een nodeloze oorlog heeft ontketend waarbij vele burgers omkomen en een volk in ontreddering op de vlucht slaat. De coronacrisis is nauwelijks voorbij of de volgende humanitaire ramp in Europa slaat toe (om maar te zwijgen van ander menselijk drama op onze planeet).
Maar de natuur volgt haar eigen agenda en dat is ook wel weer bemoedigend.
Over modderige paden struinen we door de uiterwaarden langs de Nederrijn. Een binnenvaartschip schuift langs. Een kleine bonte specht boven in een populier laat zich horen, terwijl z'n grote neef de boom ernaast bezet houdt. Verder ligt het gebied er verlaten bij.
Na de Rijnbrug bij Heteren klimmen we naar de Boersberg (63 m.), hoge, beboste heuvels door ijsmassa's opgestuwd in de ijstijd. Door hellingbossen - na de Tweede Wereldoorlog aangeplant omdat het bos bij gevechten kapot was geschoten - dalen we weer af naar het fraai gelegen Kasteel Doorwerth, waar we de tijd nemen voor een lunch.
Al in de 13de eeuw stond hier een woontoren langs de Rijn die de eeuwen daarna werd uitgebouwd tot een kasteel dat vele malen opnieuw opgebouwd moest worden, de laatste keer na de verwoesting in de Tweede Wereldoorlog. We staan een tijdje bewonderend te kijken naar een eerbiedwaardige, honderden jaren oude robinia (Robinia pseudoacacia) op de binnenhof. De oude knoest, zwaar ondersteund door stalen stutten, is een van de oudste robinia's van Europa en moet heel wat hebben meegemaakt.
We klimmen vanuit de Doorwerthse Waarden weer de hellingbossen in, met mooie doorkijkjes op de rivier en Driel aan de overkant.
Op de flank van de stuwwal ligt landgoed Duno, waarvan de toegangspoort aan M. - associërend - met enige walging de kreet 'Arbeit macht frei' ontlokt. Hier vlakbij lag het fabrieksdorp Heveadorp, speciaal gebouwd voor de arbeiders van een rubberfabriek die in 1976 gesloten werd (Hevea is de Latijnse naam voor de rubberboom). Nu staan er vooral villa's, het is mooi wonen hier.
Urenlang lopen we zo door de nog kale bossen, filosoferend over het leven.
Op de flank van de stuwwal ligt landgoed Duno, waarvan de toegangspoort aan M. - associërend - met enige walging de kreet 'Arbeit macht frei' ontlokt. Hier vlakbij lag het fabrieksdorp Heveadorp, speciaal gebouwd voor de arbeiders van een rubberfabriek die in 1976 gesloten werd (Hevea is de Latijnse naam voor de rubberboom). Nu staan er vooral villa's, het is mooi wonen hier.
Urenlang lopen we zo door de nog kale bossen, filosoferend over het leven.
Over een oud kerkpad lopen we naar Oosterbeek, dat in de 19de eeuw in trek was bij landschapsschilders en bekend werd als het Hollandse Barbizon, naar het Franse kunstenaarsdorp. We slaan bij de Oude Kerk meteen weer af, langs een fraaie knotwilgenlaan de uiterwaarden in. Mooi, die afwisseling hellingbossen/uiterwaarden!
In 1944 was deze streek het toneel van zware gevechten. Operatie Market Garden was een gewaagd plan van de geallieerden om snel de belangrijkste bruggen over Waal, Maas en Rijn in te nemen en de Duitsers de pas af te snijden en te verslaan. De aanval werd gestuit bij de Rijnbrug (nu John Frostbrug) te Arnhem, die 'een brug te ver' bleek te zijn. De bevrijding van Nederland werd een half jaar vertraagd (en het westen en noorden van ons land moesten nog een hongerwinter doormaken). |
Een uur later, we naderen eindpunt Arnhem, maakt de route een slinger door de bossige heuvels van Landgoed Mariëndaal. Hier ligt de 'Groene Bedstee', een tunnelvormige haag van beukjes waar in de 19de eeuw de dames van het landgoed in de schaduw konden wandelen zodat hun huid niet door de zon gebruind werd (een blanke huid was een teken van welvarendheid, want de onuitgesproken boodschap was: 'Ik hoef niet te werken!').
De zon daalt achter de boomtoppen, een mooie dag nadert z'n einde. Het pad tussen de kale, kronkelende takken wenkt ons naar binnen, het sprookje in. |
~~~~
Na een goede nachtrust in het huis van zoon en schoondochter in Arnhem, wandel ik de volgende morgen de Nelson Mandelabrug over (en passeer de Nederrijn) richting Arnhem-Zuid. Verderop, onder de opkomende zon, ligt de John Frostbrug, door Arnhemmers de 'oude brug' genoemd. Deze is een soort pelgrimsoord geworden voor oorlogsveteranen, nabestaanden en geïnteresseerden in De Slag om Arnhem. De Mandelabrug uit 1977 is dus de 'nieuwe brug' en die brengt me naar het Uiterwaardenpark Meinerswijk.
Dit plassengebied is ontstaan door afgravingen voor klei- en zandwinning. Tot 1980 stonden er drie steenfabrieken. Gegraven geulen zorgen voor 'ruimte voor de rivier' en al met al is dit een mooi natuurgebied geworden.
Overal klinkt het gegak van grauwe en Canadese ganzen. De overblijvende stiltes worden dicht gezongen door roodborst, heggemus en winterkoning. Zouden ze hun zang in woorden noteren, dan vertelt de roodborst z'n verhaal in een vloeiend, krullerig handschrift, de heggemus hanteert iele, harkerige hanenpootjes, terwijl de winterkoning zich uitsluitend bedient van vette hoofdletters. In het gebied ligt een visualisatie van de grondvesten van een Romeins castellum dat in 1979 werd ontdekt. Het gebied werd/wordt goed beschermd: tijdens de Koude Oorlog door in beton gegoten Shermantanks; tegenwoordig door grazende Konikpaarden die dichtgroei tegengaan. |
Ik wijk diverse malen van het pad af en zoek m'n eigen weg door de ruigten.
Buitendijkse niemandslanden belonen mijn voorliefde voor struinnatuur. Dwalen zonder kompas. Je laten leiden door je waarnemingen als een kind in een speelgoedwinkel. Drie mezensoorten buitelen babbelend door de takken, vink en zanglijster zingen helder vanuit de boomtoppen, specht en holenduif zorgen voor de ritmesectie, de inbreng van een gezelschap eksters kan niet bepaald melodieus genoemd worden en op de achtergrond weerklinkt het constante misbaar van de ganzen.Tijdloos genieten. Hier is geen verschil tussen minuut en kwartier. Seconde of uur bestaan niet. |
Maar dan bereik ik de strenge, rechte dijk die richting geeft en regels stelt. Vanaf hier rijgen de minuten zich weer aaneen tot uren.
Helaas werkt het landschap ook niet mee en verder ontwikkelen zich enkele blaren op m'n voeten. Kortom, van de resterende twaalf kilometer valt weinig meer te vermelden dan dat ik ze enigszins strompelend afleg.
Van Elst, het eindpunt voor vandaag, moet nog wel verteld worden dat de kerk gebouwd is op de fundamenten van een Romeinse tempel. En dat hier Romeinse wegen liepen. Ik nader Nijmegen, een grote stad in de Romeinse tijd, maar hierover de volgende keer.
Helaas werkt het landschap ook niet mee en verder ontwikkelen zich enkele blaren op m'n voeten. Kortom, van de resterende twaalf kilometer valt weinig meer te vermelden dan dat ik ze enigszins strompelend afleg.
Van Elst, het eindpunt voor vandaag, moet nog wel verteld worden dat de kerk gebouwd is op de fundamenten van een Romeinse tempel. En dat hier Romeinse wegen liepen. Ik nader Nijmegen, een grote stad in de Romeinse tijd, maar hierover de volgende keer.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
WANDELPAD-HAIKU'S - Maartse verhalen in de struiken
WANDELPAD-HAIKU'S - Maartse verhalen in de struiken
Roodborst
de roodborst beschrijft z’n verhaal in een vloeiend krullerig handschrift (Arnhem) |
Heggemus
dan de heggenmus die hanteert hanenpootjes iel en harkerig (Arnhem) |
Winterkoning
de winterkoning bedient zich uitsluitend van vette hoofdletters (Arnhem) |
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
© Teksten en foto's: 'Landloper' Jacob
|